Pedenn ar moraer
169 👁 2 ★
Da vestr ha da vartoloded an Aquilon, e koun a viz eost 1913, tremenet deomp a-gevret o redek ar mor.
Mestr, troet hor beus ar mor a walarn da c’hevred,
Pennet e biz hag e mervent,
Ha, kaer redek, hon higennoù n’o deus skourret
Pesk ebet hed-ha-hed d’an hent.
El liveoù darempredet gant hon tadoù
Tremenet ’omp ’n ul linennañ ;
Netra n’hor beus tapet ’lec’h m’o doa bagadoù :
Mestr, hor c’halonoù a wana.
Aet ’omp bet er mor gouez ha ne ouzer dezhañ* [W dehoñ]
En hor bro-ni anv mat ebet ;
War-dro deomp e nije fru tonnoù Iwerzhon ;
Pelloc’h war ar maez ez omp bet ;
E kornog pesk ebet nag e reter muioc’h,
Hini n’hor beus lakaet e dalc’h ;
A sol hon truegezh, Mestr, e youc’homp warnoc’h :
Ne gav ket deoc’h emañ trawalc’h ?
Skuizh eo hon daoulagad o spial tro-ha-tro
Ar mor ha ne ro deomp krouañs ;
Siwazh ! Mar kendalc’ha, ar bloaz-mañ en hor bro
Ar paour a vo tanav e vevañs.
Ar poanioù hor beus-ni n’en deo ket kalz a dra,
Hag aes er-walc’h o doagn’femp ;
Met n’omp ket ’n hon-unan, Mestr : piv a roy bara
D’ar re a zo o sell ganeomp* ? [W genem]
O C’hwi hag a sente ar mor diouzh ho mouezh, kent,
Pa gerzhec’h war hentoù mab-den,
Ho pet truez diouzh ar moraer hag e gerent
A vo, hepdoc’h, beuzet er boan* ! [W boén]
C’hwi hag a sailh’je ar pesked er rouedoù
War ho komz gwecharall, O Mestr,
Dalc’hit koun en eur-mañ diouzh Feiz hor gourdadoù,
Bennigit linennoù hol lestr…
Ni a bec’ha, gwir eo. Ni zo gwan ha dister,
Lies ’reomp deoc’h displijadur,
Met C’hwi zo Doue ar garantez hag an douster,
Met mab-den a zo ho krouadur.
Ar groaz a gasec’h kent war ar C’halvar, dre zoan,
’Oa pounner ; hon hini ivez :
Micher ar martolod zo ur vicher a boan,
Bemdez ’teu deomp unan nevez.
Bemdez o redek mor war ul lestrig dister,
O stlejal linennoù pe roued,
’Zioc’h ar gornog e teuomp en-dro war ar reter,
’Vel un evn-mor o klask e voued.
Lies ez eomp d’an aod gant hor bagoù goullo*, [W gouli]
Brevet d’ar skuizhder ha d’ar vezh :
Ar mor a zo hor mestr, ni zo e veveli,
’Vel ma kar e ro deomp, dalbezh.
Lies e ve lakaet hor gouelioù a-dammoù,
Gant nerzh diaoulek an avel-ruz :
O ! Anv hor micher-ni zo splann war hon dremmoù,
War hon dremmoù debret d’ar fru !...
Ho pet truez enta, Mestr, diouzh ar martolod,
Diouzh e vuhez a druegezh,
Hag en hor bro du-hont e vo kanet ho klod
A diegezh da diegezh !
Er mor, eost 1913, en ur zont d’an aod gant nav fesk, goude triwec’h deiz mor.
Mestr, troet hor beus ar mor a walarn da c’hevred,
Pennet e biz hag e mervent,
Ha, kaer redek, hon higennoù n’o deus skourret
Pesk ebet hed-ha-hed d’an hent.
El liveoù darempredet gant hon tadoù
Tremenet ’omp ’n ul linennañ ;
Netra n’hor beus tapet ’lec’h m’o doa bagadoù :
Mestr, hor c’halonoù a wana.
Aet ’omp bet er mor gouez ha ne ouzer dezhañ* [W dehoñ]
En hor bro-ni anv mat ebet ;
War-dro deomp e nije fru tonnoù Iwerzhon ;
Pelloc’h war ar maez ez omp bet ;
E kornog pesk ebet nag e reter muioc’h,
Hini n’hor beus lakaet e dalc’h ;
A sol hon truegezh, Mestr, e youc’homp warnoc’h :
Ne gav ket deoc’h emañ trawalc’h ?
Skuizh eo hon daoulagad o spial tro-ha-tro
Ar mor ha ne ro deomp krouañs ;
Siwazh ! Mar kendalc’ha, ar bloaz-mañ en hor bro
Ar paour a vo tanav e vevañs.
Ar poanioù hor beus-ni n’en deo ket kalz a dra,
Hag aes er-walc’h o doagn’femp ;
Met n’omp ket ’n hon-unan, Mestr : piv a roy bara
D’ar re a zo o sell ganeomp* ? [W genem]
O C’hwi hag a sente ar mor diouzh ho mouezh, kent,
Pa gerzhec’h war hentoù mab-den,
Ho pet truez diouzh ar moraer hag e gerent
A vo, hepdoc’h, beuzet er boan* ! [W boén]
C’hwi hag a sailh’je ar pesked er rouedoù
War ho komz gwecharall, O Mestr,
Dalc’hit koun en eur-mañ diouzh Feiz hor gourdadoù,
Bennigit linennoù hol lestr…
Ni a bec’ha, gwir eo. Ni zo gwan ha dister,
Lies ’reomp deoc’h displijadur,
Met C’hwi zo Doue ar garantez hag an douster,
Met mab-den a zo ho krouadur.
Ar groaz a gasec’h kent war ar C’halvar, dre zoan,
’Oa pounner ; hon hini ivez :
Micher ar martolod zo ur vicher a boan,
Bemdez ’teu deomp unan nevez.
Bemdez o redek mor war ul lestrig dister,
O stlejal linennoù pe roued,
’Zioc’h ar gornog e teuomp en-dro war ar reter,
’Vel un evn-mor o klask e voued.
Lies ez eomp d’an aod gant hor bagoù goullo*, [W gouli]
Brevet d’ar skuizhder ha d’ar vezh :
Ar mor a zo hor mestr, ni zo e veveli,
’Vel ma kar e ro deomp, dalbezh.
Lies e ve lakaet hor gouelioù a-dammoù,
Gant nerzh diaoulek an avel-ruz :
O ! Anv hor micher-ni zo splann war hon dremmoù,
War hon dremmoù debret d’ar fru !...
Ho pet truez enta, Mestr, diouzh ar martolod,
Diouzh e vuhez a druegezh,
Hag en hor bro du-hont e vo kanet ho klod
A diegezh da diegezh !
Er mor, eost 1913, en ur zont d’an aod gant nav fesk, goude triwec’h deiz mor.
Tu lis un texte qui a été écrit en breton, alors n’oublie pas que la littérature bretonne est comme toutes les autres : elle a son propre génie et son propre goût.
Ceux-ci peuvent être très différents de ceux (français, anglais…) dont tu as été imprégné à l’école. La littérature bretonne doit-elle être tenue en piètre estime pour cette raison ?
Aussi, rappelle-toi combien il peut être vain de comparer une littérature à une autre. Prends les textes comme ils sont, bonne lecture, et profites-en bien !
Une idée ? N’hésite PAS à me contacter, quelle qu’elle soit. Bien que je ne sois pas wonderwoman (et qui sait après tout ?), tu pourrais être surpris.e.
Les textes ci-dessus sont tous dans le domaine public selon la loi française (70 ans à compter de la mort de l’auteur), mais fais attention car d’autres lois peuvent étendre le délai de protection.
Sens-toi libre d’utiliser les textes pour quelque fin que ce soit, mais mentionne ce site, s’il te plaît ! Bien sûr, je remercie tous ceux qui me rapportent les erreurs et les imprécisions qui peuvent se glisser.